Strategia PSE – gdzie jesteśmy i dokąd zmierzamy

Pierwszym filarem strategii jest więc bezpieczeństwo teleinformatyczne; ciągłość działania jako dostępność i odporność systemów oraz integralność i poufność danych w rozwiązaniach IT. Strategia ICT definiuje jako priorytetowe poniższe obszary:

• Segmentacja sieci. W tym obszarze realizowane są projekty mające za zadanie zapewnić adekwatną separację zasobów o różnych poziomach wrażliwości; zarówno poprzez działania na poziomie infrastruktury, jak i odpowiednie kształtowanie projektów biznesowych.
• Stacja robocza. Obejmuje projekty zapewniające bezpieczne narzędzia pracy pozwalające utrzymać wydajność i funkcjonalność stosownie do potrzeb biznesu, przy zapewnieniu ochrony przed złośliwym oprogramowaniem oraz kontroli uprawnień i przepływu danych.
• Styk z Internetem. Nasz zewnętrzny perymetr zapewniający – z uwzględnieniem wytycznych wynikających z zasad separacji oraz zarządzania uprawnieniami – funkcjonalny i zunifikowany dostęp do Internetu (w tym przez bezpieczną sieć WiFi, wdrożoną w 2017 roku w siedzibie spółki w Konstancinie-Jeziornie) pracownikom i naszym gościom oraz adekwatny do potrzeb bezpieczny zdalny dostęp.
• Wykrywanie i reagowanie. W celu zapewnienia bieżącego bezpieczeństwa teleinformatycznego dedykowany zespół Security Operations Center (SOC) prowadzi całodobowy monitoring zagrożeń. W przypadku incydentów dotyczących sieci IT lub OT podejmuje stosowne działania i środki zaradcze. Kolejną linię wsparcia stanowi Computer Emergency Response Team (CERT). CERT powstał w 2016 r., a w 2017 roku został akredytowanym członkiem organizacji Trusted Introducer. Jest zaangażowany w podnoszenie świadomości pracowników poprzez: publikację alertów i ostrzeżeń o zagrożeniach, wydawanie biuletynów dotyczących bezpieczeństwa teleinformatycznego oraz raportowanie informacji o incydentach, a także we współpracę z podmiotami zewnętrznymi w obszarze koordynacji obsługi incydentów, wymianę informacji na temat zagrożeń z podmiotami zewnętrznymi (np. CERT NASK, Rządowym Centrum Bezpieczeństwa, cert.gov.pl).

We współpracy z naszymi interesariuszami prowadzimy działania mające na celu zapewnienie odpowiedniego poziomu wspólnego bezpieczeństwa ICT i strategicznej harmonizacji podejmowanych wysiłków. Współpracujemy również blisko z podmiotami odpowiedzialnymi za cyberbezpieczeństwo kraju oraz sektora elektroenergetycznego.

Aby pogłębiać tę współpracę, popularyzować zagadnienia zagrożeń dla cyberbezpieczeństwa oraz podejście do ich zwalczania, aktywnie uczestniczymy w licznych konferencjach, seminariach oraz krajowych i międzynarodowych forach współpracy sektorowej.

PSE zaktualizowały i uzgodniły plany ochrony infrastruktury krytycznej z komendantami wojewódzkimi Policji, komendantami wojewódzkimi Państwowej Straży Pożarnej, wojewódzkimi inspektorami nadzoru budowlanego i wojewodami oraz z Ministrem Energii. Plany zostały również poddane analizie przez Rządowe Centrum Bezpieczeństwa.

W siedzibie spółki w Konstancinie gościli przedstawiciele Zespołu zadaniowego ds. opracowania standardów zabezpieczeń antyterrorystycznych i reguł współdziałania dotyczących infrastruktury krytycznej powołanego przez Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji. Przedstawiciele Zespołu (m.in. ABW, MSWiA, Policja, Rządowe Centrum Bezpieczeństwa) zapoznali się z wybranymi rozwiązaniami dotyczącymi ochrony fizycznej, cybernetycznej oraz osobowej funkcjonującymi w spółce.

PSE biorą również aktywny udział w przedsięwzięciach organizowanych przez podmioty zewnętrzne. We wrześniu 2017 r. przedstawiciel naszej spółki wystąpił na wspólnej konferencji Ministerstwa Obrony Narodowej oraz Rządowego Centrum Bezpieczeństwa dotyczącej dezinformacji.

W ramach współpracy z Wyższą Szkołą Policji w Szczytnie w lutym 2018 roku PSE współorganizowały międzynarodową konferencję „Udział Policji oraz innych służb i instytucji w ochronie infrastruktury krytycznej państwa w dobie niesymetrycznych zagrożeń”. Przedstawiciele naszej spółki uczestniczyli zarówno w panelach dyskusyjnych, jak i wystąpieniach indywidualnych podczas ww. przedsięwzięcia.

W maju 2018 roku w siedzibie spółki w Konstancinie odbyły się warsztaty „Współpraca Operatora z Policją w zakresie ochrony infrastruktury krytycznej”. Uczestniczyli w nich przedstawiciele Policji (komendy rejonowe i powiatowe z województwa mazowieckiego, Komenda Stołeczna Policji, Mazowiecka Komenda Wojewódzka Policji oraz Komenda Główna), Biura Pełnomocnika ds. Strategicznej Infrastruktury Energetycznej, Ministerstwa Energii, Rządowego Centrum Bezpieczeństwa oraz Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego.

PSE brały również udział w ćwiczeniach antyterrorystycznych TETRYL 2017 zorganizowanych przez MSWiA, a przygotowanych przez CBŚP, mających na celu sprawdzenie reakcji i współpracy służb w przypadku zamachu terrorystycznego z ukrytym elementem zagrożenia promieniotwórczego w obiekcie podlegającym obowiązkowej ochronie. Spółka użyczyła na czas ćwiczeń siedziby, a także stworzyła tło dla scenariusza wydarzeń.

Współpracowaliśmy z partnerami zagranicznymi – m.in. z NATO Energy Security Centre of Excellence w Wilnie oraz European Centre of Excellence for Countering Hybrid Threats z Helsinek. Przedstawiciele spółki wzięli udział – jako prelegenci – m.in. w warsztatach i ćwiczeniach ATC Critical Energy Infrastructure Security and TTX CORE 2017 w Kijowie oraz w warsztatach Critical Energy Infrastructure Protection: the Importance of the Public-Private Partnership w Wilnie.

GRI 103-2 Integracja Systemów Ochrony Technicznej

W 2017 roku Departament Bezpieczeństwa PSE rozpoczął prace nad integracją Systemu Ochrony Technicznej w obiektach PSE. Idea zbudowania centrów alarmowych w oparciu o istniejące Regionalne Centra Nadzoru ma doprowadzić do poziomu zabezpieczenia (dzięki wyeliminowaniu sygnałów niewłaściwych i redukcji koniecznych interwencji do rzeczywistych zdarzeń). 

Kolejną inicjatywą jest stworzenie „Spójnego systemu ochrony w PSE”, tj. wypracowanie modelu, w którym wyspecjalizowany pion bezpieczeństwa wspiera bezpieczeństwo w naszej spółce poprzez przygotowywanie standardów ochrony fizycznej i technicznej, standardów ogrodzeń, procedur dostępu do obiektów, a także poprzez nadzorowanie i pomoc w przygotowaniu zadań inwestycyjnych i modernizacyjnych, odbiorze prac związanych z bezpieczeństwem osób i mienia PSE S.A., koordynacją konserwacji, napraw i wymiany sprzętu oraz ogrodzeń.

Na początku 2017 r. wszystkie propozycje legislacyjne wchodzące w skład pakietu zostały skierowane do dalszych prac w instytucjach UE, tj. do odpowiednich komisji Parlamentu Europejskiego oraz do Rady UE, gdzie reprezentowane są stanowiska poszczególnych państw członkowskich. Intensywne prace w obu instytucjach trwały przez cały rok 2017. Propozycje pakietu, które z punktu widzenia roli PSE, jako operatora systemu przesyłowego w Polsce, mogły spowodować szczególnie negatywne skutki, dotyczyły m.in.:

• niedopuszczenia do różnicowania rzeczywistych cen energii elektrycznej (ceny na rynku bilansującym) w ramach jednej strefy skutkującego brakiem możliwości indywidualnego koordynowania pracy źródeł i odbiorów energii elektrycznej w danej strefie stosownie do panujących w niej warunków;
• wprowadzenia wymogu pozyskiwania energii elektrycznej oraz rezerw mocy w ramach oddzielnych procesów rynkowych skutkującego nieefektywnym wykorzystaniem zasobów systemu do realizacji dostaw energii elektrycznej do odbiorców;
• implementacji nieefektywnej i nieskutecznej procedury zmiany konfiguracji stref cenowych;
• wprowadzenia minimalnego progu procentowego dla zdolności przesyłowych udostępnianych dla wymiany transgranicznej, ignorującego techniczne możliwości systemów oraz skutkującego wzrostem kosztów działań zaradczych;
• utrzymania przepisów promujących rynek jednotowarowy z restrykcyjnymi obostrzeniami dla rynku dwutowarowego;
• przeniesienia do regionalnych centrów koordynacyjnych uprawnień decyzyjnych w obszarach istotnych ze względu na bezpieczeństwo pracy systemu elektroenergetycznego.

W ocenie naszej spółki zgoda na wprowadzenie ww. rozwiązań i przyjęcie modelu rynku uwzględniającego powyższe propozycje uniemożliwiłaby bezpieczne i efektywne funkcjonowanie europejskich systemów elektroenergetycznych. Model ten nie jest bowiem adekwatny do wyzwań, przed jakimi stają te systemy, będących następstwem zwiększającej się zmienności wytwarzania energii elektrycznej oraz wymaganej elastyczności po stronie zużycia energii elektrycznej.

Z tego względu nasza organizacja aktywnie uczestniczyła w pracach dotyczących pakietu, prezentując stanowisko odnośnie do wypracowywanych rozwiązań oraz przedstawiając konstruktywne propozycje ich zmian administracji państwowej, na forum ENTSO-E, w komunikatach adresowanych do europosłów, poprzez zabieranie głosu na konferencjach oraz innych wydarzeniach poświęconych pakietowi, a także publikując swoje opinie w mediach polskich i europejskich. 

Biorąc pod uwagę ryzyka regulacyjne wynikające z pakietu „Czysta energia dla wszystkich Europejczyków” PSE od początku procedowania pakietu prezentowały stanowisko, że sprostanie wyzwaniom, przed którymi stoją systemy elektroenergetyczne, wymaga przede wszystkim zastosowania skutecznej koordynacji – za pomocą sygnałów cenowych – pracy źródeł wytwórczych oraz odbiorów energii elektrycznej. Koordynacja ta musi z jednej strony maksymalizować korzyści ekonomiczne płynące z wykorzystywania ograniczonych przepustowości sieci elektroenergetycznych do realizacji dostaw energii elektrycznej do odbiorców, a z drugiej wspierać spełnianie kryteriów bezpiecznej realizacji dostaw. W związku z rozwojem rozproszonych form wytwarzania energii elektrycznej oraz rozproszonym charakterem elastyczności popytu, w celu skutecznego oddziaływania na zasoby znajdujące się w różnych lokalizacjach systemu muszą one być stymulowane stosownie do panujących w nich warunków. Wymaga to poprawnej wyceny energii elektrycznej w tych lokalizacjach, co z kolei wiąże się z koniecznością właściwej reprezentacji zasobów systemu – sieci i źródeł – w procesach rynkowych oraz odpowiedniej organizacji tych procesów.

Dodatkowo nasza organizacja podkreślała na forach międzynarodowym i krajowym, że zaproponowane w pakiecie rozwiązanie polegające na rozłącznym pozyskiwaniu energii elektrycznej oraz rezerw mocy jest sprzeczne z efektywnością funkcjonowania rynków energii elektrycznej. W połączeniu ze ściślejszą integracją procesu bilansowania systemu i zarządzania ograniczeniami przesyłowymi, prowadzącą do wygenerowania lokalizacyjnych sygnałów cenowych, zintegrowane pozyskiwanie zasobów niezbędnych do bilansowania systemu umożliwi wyzwolenie maksymalnej możliwej elastyczności systemu, niezbędnej do efektywnego zarządzania pracą połączonych systemów elektroenergetycznych przy wysokim udziale źródeł odnawialnych.

PSE wspierały również merytorycznie administrację państwową w dyskusji dotyczącej procedury przeglądu i zmiany konfiguracji stref. Zwracaliśmy uwagę, że rynek energii w modelu strefowym działa należycie tylko przy poprawnie wyznaczonych strefach cenowych, tzn. takich, w których nie występują ograniczenia sieciowe lub w których są one minimalne. Dlatego procedura przeglądu i zmiany konfiguracji stref powinna być przejrzysta, zrozumiała i możliwa do efektywnego przeprowadzenia, a kompetencje podmiotów – zgodne z ich ustrojową rolą w UE.

W trakcie prac nad propozycjami legislacyjnymi pakietu w Parlamencie Europejskim oraz w Radzie UE arbitralnie przyjęte zostały minimalne progi procentowe transgranicznych zdolności przesyłowych, które mają podlegać udostępnianiu, odniesione do zdolności termicznych połączeń transgranicznych. W opinii PSE ustanowienie takich progów nie ma uzasadnienia ekonomicznego i stanowi zagrożenie dla bezpieczeństwa pracy połączonych systemów, ponieważ prowadzi do udostępniania tych zdolności powyżej poziomu wynikającego z uwarunkowań technicznych i możliwości zapewnienia bezpiecznej pracy sieci. Konieczność wypełniania tego obowiązku doprowadziłaby do drastycznego zwiększenia kosztów środków zaradczych podejmowanych przez OSP, które finalnie obciążałyby odbiorców końcowych.

Duże znaczenie dla całego sektora elektroenergetycznego w Polsce, jak również dla naszej organizacji, mają zaproponowane w pakiecie restrykcyjne przepisy dotyczące wprowadzania mechanizmów mocowych. Z prowadzonych analiz wynika, że w nieodległej przyszłości w Polsce może zabraknąć mocy wytwórczych niezbędnych do pokrycia zapotrzebowania odbiorców. Problem wymaga strukturalnych rozwiązań, takich jak przekształcenie rynku energii z modelu jednotowarowego na dwutowarowy, poprzez wprowadzenie strukturalnego, neutralnego technologicznie mechanizmu mocowego.

Zapisy pakietu przewidują ponadto, że tzw. regionalne centra koordynacyjne mają wydawać wiążące polecenia krajowym OSP w zakresie kwestii kluczowych dla bezpieczeństwa pracy systemów, takich jak skoordynowane wyznaczanie transgranicznych zdolności przesyłowych oraz wykonywanie skoordynowanych analiz bezpieczeństwa systemów. PSE, podobnie jak inni operatorzy systemów przesyłowych zrzeszeni w ENTSO-E, prezentowały stanowisko, że przypisanie regionalnym centrom koordynacyjnym prawa do wydawania wiążących decyzji w tych obszarach uszczuplałoby zakres działań, jakie mogą podejmować OSP dla wywiązania się z obowiązku zapewnienia bezpieczeństwa pracy systemów. Rozdzielenie decyzji mających wpływ na bezpieczeństwo pracy systemu od odpowiedzialności za to bezpieczeństwo prowadziłoby do nieuniknionych konfliktów kompetencyjnych oraz nieoptymalnych decyzji operacyjnych.

W grudniu 2017 r. Rada UE uzgodniła wspólne stanowisko w odniesieniu do propozycji legislacyjnych dotyczących kształtu rynku energii elektrycznej, w którym odstąpiono od wprowadzenia wymogu pozyskiwania energii elektrycznej oraz rezerw mocy w ramach oddzielnych procesów rynkowych, a w zakresie różnicowania rzeczywistych cen energii elektrycznej w ramach jednej strefy wprowadzono odpowiednie wyłączenie dla systemów centralnie dysponowanych. Rada UE uzgodniła również korzystne dla Polski przepisy dotyczące warunków uczestnictwa węglowych jednostek wytwórczych w mechanizmach mocowych.

Na początku 2018 r. stanowisko w sprawie propozycji przyjął również Parlament Europejski. Stanowisko to różni się znacznie od stanowiska Rady UE w zakresie najważniejszych dla PSE ryzyk regulacyjnych. W szczególności Parlament Europejski zaproponował wprowadzenie rygorystycznych ograniczeń czasowych dla funkcjonowania mechanizmów mocowych oraz zaostrzenie kryteriów, których spełnienie umożliwia węglowym jednostkom wytwórczym uczestnictwo w tych mechanizmach. W stanowisku PE nieuwzględnione zostały również postulaty niewprowadzania wymogu pozyskiwania energii elektrycznej oraz rezerw mocy w ramach oddzielnych procesów rynkowych.

Obszary, w których stanowisko obu ww. instytucji jest podobne, dotyczą wprowadzenia minimalnych progów procentowych udostępnianych transgranicznych zdolności przesyłowych oraz propozycji zawiłej i trudnej do efektywnego przeprowadzenia procedury przeglądu i zmiany konfiguracji stref. Ponadto zarówno Rada UE, jak i PE wyraziły poparcie, aby przynajmniej dwie funkcje istotne dla bezpiecznej pracy systemu – wyniki skoordynowanej kalkulacji zdolności przesyłowych oraz skoordynowanych analiz bezpieczeństwa – wyznaczane przez regionalne centra operacyjne miały charakter wiążący dla krajowych OSP.

GRI 103-2 W 2018 r. pakiet „Czysta energia dla wszystkich Europejczyków” wszedł w końcową fazę zatwierdzania przez instytucje UE, tzw. trilog. Wynik tego procesu określi ostateczne brzmienie aktów prawnych, które zdeterminują kierunki rozwoju sektora energii elektrycznej po roku 2020.
Nasza organizacja w roku 2018 kontynuuje merytoryczne wsparcie administracji rządowej w zakresie argumentacji dla ww. ryzyk regulacyjnych. Prezentujemy również na forach krajowym i międzynarodowym swoje stanowisko i propozycje rozwiązań zagadnień istotnych dla efektywnego funkcjonowania europejskiego rynku energii elektrycznej.

Rozwój rynku krajowego

Nasza organizacja, jako podmiot odpowiedzialny za krajowy system elektroenergetyczny (KSE), jest jednym z kreatorów przyszłych rozwiązań rynkowych. W tym kontekście ważną platformę dialogu z uczestnikami rynku stanowił powołany przez Ministerstwo Gospodarki Zespół Doradczy ds. Zmian w Funkcjonowaniu Rynku Energii Elektrycznej (ZDREE), którego zadaniem było przygotowanie nowego modelu hurtowego rynku energii elektrycznej. Oprócz PSE, udział w pracach ZDREE brali przedstawiciele Urzędu Regulacji Energetyki, Towarzystwa Gospodarczego Polskie Elektrownie, Polskiego Towarzystwa Elektrociepłowni Zawodowych, Polskiego Towarzystwa Przesyłu i Rozdziału Energii Elektrycznej, Towarzystwa Obrotu Energią, Towarowej Giełdy Energii, Polskiej Akademii Nauk oraz NSZZ Solidarność.

W dniu 17 października 2012 r. zespół przyjął raport końcowy dotyczący rekomendacji w zakresie modyfikacji modelu rynku energii elektrycznej w Polsce. Opracowanie zawiera przesłanki oraz kontekst europejski zaproponowanych zmian.

Proces modyfikacji architektury krajowego rynku energii elektrycznej został podzielony na dwa etapy: pierwszy, nakierowany na poprawę efektywności rynku bilansującego i sposobu zarządzania jednostkami wytwórczymi, oraz drugi, nakierowany na architekturę rynku hurtowego.

Na podstawie opracowanych rekomendacji oraz uwarunkowań zewnętrznych wynikających z kodeksów sieciowych, PSE rozpoczęły w 2017 roku wdrażanie systemu zarządzania rynkiem bilansującym energii elektrycznej w Polsce (ang. Market Management System – MMS), który będzie implementował nowe rozwiązania w zakresie zarządzania pracą jednostek wytwórczych i odbiorczych z wykorzystaniem pełnego modelu sieci przesyłowej. Jednym z wymagań stawianych przed nowym systemem jest umożliwienie integracji z transgranicznym rynkiem bilansującym.

Proces modyfikacji krajowego rynku energii elektrycznej jest wpisany w szerszy kontekst rozwoju europejskiego rynku energii elektrycznej oraz europejskie ramy prawne. W ramach zmian na rynku krajowym implementowane będą europejskie rozwiązania w zakresie rynków dnia następnego i bieżącego. Ewentualne opóźnienia w implementacji wewnętrznego rynku energii, w szczególności w regionie Core (Europa kontynentalna) będą miały wpływ na harmonogram implementacji tych rozwiązań w Polsce.

Udział PSE w opracowaniu koncepcji wspólnotowego rynku energii

PSE od początku aktywnie uczestniczą w procesie budowy zintegrowanego rynku energii elektrycznej UE. Bierzemy udział w pracach grup roboczych organizacji branżowych z sektora elektroenergetycznego. Przedstawiciele naszej organizacji uczestniczyli w pracach Ad-Hoc Advisory Group nad najważniejszymi założeniami docelowego modelu rynku energii elektrycznej oraz w opracowywaniu ogólnoeuropejskich kodeksów dotyczących: rynku terminowego (ang. Forward Capacity Allocation – FCA), rynku dnia następnego i dnia bieżącego (ang. Capacity Allocation and Congestion Management – CACM), oraz transgranicznego rynku bilansującego (ang. Electricity Balancing Guideline – EBGL), tj. Rozporządzenia Komisji (UE) 2017/2195 z 23 listopada 2017 r. ustanawiającego wytyczne dotyczące bilansowania.

Z punktu widzenia OSP najważniejszą organizacją jest Europejska Sieć Operatorów Systemów Przesyłowych Energii Elektrycznej (ENTSO-E). Została ona utworzona zgodnie z wymaganiem III Pakietu energetycznego i realizuje zadania w nim zdefiniowane. ENTSO-E skupia 43 OSP z 36 krajów.

W prace w ramach organizacji bezpośrednio zaangażowanych jest ponad 80 specjalistów z PSE. Na różnych szczeblach aktywnie uczestniczą oni we wszystkich istotnych zadaniach realizowanych przez organizację obejmujących m.in. proces opracowania europejskich kodeksów sieciowych. PSE posiadają swoją reprezentację w głównych organach stowarzyszenia. W Walnym Zgromadzeniu spółkę reprezentuje prezes Zarządu PSE, a członek naszego Zarządu jest także członkiem Zarządu ENTSO-E. Najważniejszymi elementami struktury ENTSO-E są komitety. Nasza organizacja jest reprezentowana we wszystkich komitetach: Komitecie Pracy Systemu, Komitecie Rozwoju Systemu, Komitecie Rynku, Komitecie Badań, Rozwoju i Innowacji, Komitecie ds. Cyfryzacji oraz w działającej na zasadach komitetu Grupie ds. Prawa i Regulacji. W obszarze rozwoju rynku energii szczególnie ważny jest Komitet Rynku. PSE mają stałych przedstawicieli we wszystkich podlegających mu grupach roboczych, a funkcję przewodniczącego Komitetu Rynku objął przedstawiciel PSE, zastępca dyrektora Departamentu Współpracy Międzynarodowej kierujący Sekcją Strategii Integracji Europejskiej. 

Ważnym osiągnięciem w ramach prac realizowanych na platformie ENTSO-E było opracowanie propozycji regionów wyznaczania zdolności przesyłowych (ang. Capacity Calculation Regions – CCR) zgodnie z wymaganiami Regulacji CACM (ang. Capacity Allocation and Congestion Management).
W propozycji CCR, zatwierdzonej przez wszystkich OSP, została umieszczona granica Niemcy-Austria, co stanowi pierwszy krok do rozpoczęcia skoordynowanej alokacji zdolności przesyłowych na tej granicy. Propozycja ta została podtrzymana przez ACER, który ostatecznie decydował o kształcie regionów wyznaczania zdolności przesyłowych w Europie. Włączenie granicy Niemcy-Austria do procesu skoordynowanej alokacji zdolności przesyłowych w regionie Europy Środkowo-Wschodniej umożliwi systemowe rozwiązanie problemu braku zdolności importowych na granicy Niemcy-Polska.

Wyznaczenie regionów CCR umożliwiło rozpoczęcie prac nad wdrożeniem docelowych mechanizmów rynku dnia następnego i bieżącego, które zgodnie z wymaganiami rozporządzeń CACM i FCA są prowadzone w ramach poszczególnych CCR. Przedstawiciele PSE aktywnie uczestniczą w komitetach sterujących oraz grupach roboczych we wszystkich trzech regionach obejmujących granice KSE:

• Core – Europa Kontynentalna z granicami synchronicznymi KSE,
• Baltic – kraje bałtyckie z połączeniem LitPol,
• Hansa – połączenia stałoprądowe w obszarze Morza Bałtyckiego z połączeniem SwePol.

Niezależenie od prac prowadzonych w regionach CCR, przedstawiciele PSE uczestniczą w projektach wdrażających wymagania Rozporządzenia Komisji (UE) 2017/2195 z 23 listopada 2017 r. ustanawiającego wytyczne dotyczące bilansowania (dalej: EBGL).

W ramach prac w regionach CCR oraz projektów wdrożeniowych EBGL nasi przedstawiciele starają się zapewnić jak najlepsze uwzględnienie interesów krajowego rynku energii w rozwiązaniach wdrażanych na poziomie europejskim i regionalnym.

PSE są również aktywnym uczestnikiem:

• Central Eastern European Forum for Electricity Market Integration – forum, którego celem jest zapewnienie wsparcia politycznego w procesie integracji rynków energii elektrycznej;
• CIGRE – międzynarodowego stowarzyszenia ekspertów zajmujących się zagadnieniami dotyczącymi wytwarzania, przesyłu i dystrybucji energii elektrycznej. Celem stowarzyszenia jest promowanie innowacji oraz nowych rozwiązań w energetyce poprzez współpracę biznesu i świata akademickiego;
• Central Europe Energy Partners (CEEP) – międzynarodowego stowarzyszenia non -profit reprezentującego sektor energii z Europy Centralnej. Celem stowarzyszenia jest wspieranie integracji środkowoeuropejskiego sektora energii w ramach wspólnej polityki energii i bezpieczeństwa UE w tym obszarze, w którym przewodnictwo w Radzie Dyrektorów objął dyrektor Departamentu Współpracy Międzynarodowej PSE.

Wypracowywane rozwiązania rynkowe oraz ich efektywność mają przełożenie na warunki pracy połączonych systemów elektroenergetycznych. PSE ściśle współpracują z innymi europejskimi operatorami w ramach inicjatywy TSO Security Cooperation (TSC). Członkami TSC jest 13 operatorów. Od 1 września 2014 r. została utworzona dedykowana spółka TSCNET, realizująca dla operatorów zadania z zakresu planowania operacyjnego dnia następnego i dnia bieżącego, średniookresowej koordynacji włączeń elementów sieciowych oraz koordynacji stosowania międzyoperatorskich środków zaradczych typu redispatching. Są to zadania wpisujące się w kompetencje tzw. Regional Security Coordination Initiatives (RSCI), czyli regionalnych centrów koordynacji i nadzoru. O najważniejszych kwestiach dotyczących inicjatywy TSC, m.in. strategii i kierunkach rozwoju, decyduje TSC Cooperation Board, którego wiceprzewodniczącym jest prezes Zarządu PSE (jego zastępcą jest doradca Zarządu). Za techniczne sprawy operacyjne odpowiada TSC Operational Board, którego wiceprzewodniczącym jest również przedstawiciel naszej spółki. W grupach roboczych TSC pracuje łącznie kilkunastu pracowników PSE.

Uczestniczymy w międzynarodowych projektach innowacyjnych, takich jak EU-SysFlex. Dzięki temu PSE stają się liderem nowoczesnych rozwiązań z zakresu energetyki, dysponującym wysoce kompetentnym i zaangażowanym zespołem pracowników i menedżerów. Podejmujemy szereg działań ukierunkowanych na rozwijanie kompetencji pracowników i jesteśmy aktywnym kreatorem projektów z obszaru prac badawczo-rozwojowych wpisujących się w strategiczne cele naszej spółki.

W 2017 roku w ramach rozwijanej w spółce koncepcji ekosystemu innowacji został uruchomiony Program duetów. Konkurs ten ma na celu wygenerowanie impulsu do kształcenia kadr ukierunkowanych na współczesne problemy operatora systemu przesyłowego elektroenergetycznego. W jego ramach, główny stypendysta, np. doktorant lub student, dostaje możliwość pracy nad realnym problemem OSP. Nasza spółka finansuje zarówno prace doktoranta, jak i jego opiekuna naukowego. Większość prac jest wykonywana przez duet w jednostce macierzystej, przy założeniu intensywnych konsultacji z zespołem PSE Innowacje.

Co to jest DSR?

Usługa DSR polega na dobrowolnym i czasowym obniżeniu zużycia prądu przez jego odbiorcę na wezwanie naszej spółki, czyli operatora systemu przesyłowego, podczas godzin szczytowego zapotrzebowania na energię elektryczną, w zamian za odpowiednie wynagrodzenie.

Nasza organizacja opracowała i wdrożyła w okresie od września 2016 r. do lipca 2017 r. nowe mechanizmy usług DSR, zwane Interwencyjnymi Programami DSR (IP DSR). Nowe mechanizmy rozpoczęły proces aktywizacji strony popytowej na rynku energii elektrycznej według nowych zasad, dostosowanych do możliwości odbiorców i potrzeb KSE. Prowadzone prace przyniosły rezultaty w postaci zakontraktowania zwiększonych wolumenów mocy. Pierwsze umowy o świadczenie usługi redukcji zapotrzebowania na polecenie OSP zawarte na nowych zasadach weszły w życie 1 lipca 2017 r. i obowiązywały do końca czerwca 2018 r. Zawarte umowy o świadczenie usługi redukcji zapotrzebowania na polecenie OSP w Programie Gwarantowanym obejmują sumarycznie gwarantowany wolumen zdolności redukcji 361 MW w okresie letnim i 315 MW w okresie zimowym. Dodatkowy, niegwarantowany wolumen redukcji został pozyskany poprzez zawarcie odpowiednich umów w Programie Bieżącym.

Rynek energii elektrycznej cechuje nieustanny rozwój, co wraz ze zmianami struktury wytwarzania w KSE i europejskich systemach połączonych, wpływa na wzrost prawdopodobieństwa wystąpienia takiej sytuacji w KSE, w której w godzinach szczytu zapotrzebowania nie będzie możliwe zapewnienie bezpieczeństwa pracy, w tym bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej do odbiorców. W związku z tym proces rozszerzania zakresu odbiorców aktywnych na rynku energii elektrycznej wymaga dalszego rozwoju usługi DSR, w szczególności poprzez likwidację istniejących barier uczestnictwa potencjalnych wykonawców. Niezbędne jest kontynuowanie prac modyfikujących obecny mechanizm usługi DSR w celu optymalizacji skutków dla KSE, przy jednoczesnym opracowywaniu zasad, które wdrożyłyby usługę DSR jako jeden z elementów nowego modelu rynku energii elektrycznej i rynku mocy, zgodnie ze spodziewanym wejściem w życie w najbliższych latach nowych regulacji prawnych.

Plany na przyszłość

Koncepcja nowych IP DSR

Zespół ekspertów PSE, przy wsparciu PSE Innowacje i Narodowego Centrum Analiz Energetycznych, prowadzi prace nad rozwojem usługi DSR poprzez modyfikację koncepcji i zasad funkcjonowania dwóch nowych interwencyjnych programów DSR. Zmiany zasad programów – zarówno gwarantowanego (z płatnością za gotowość i wykonanie), jak i bieżącego (z płatnością za wykonanie) – opracowane w oparciu o zgromadzone doświadczenia pozwolą na maksymalne wykorzystanie potencjału redukcyjnego odbiorców. Jednocześnie prowadzone będą prace nad projektowaniem zasad, które pozwoliłyby na wdrożenie usług DSR jako jednego z elementów nowego modelu rynku energii elektrycznej (w tym rynku mocy).

Kontraktacja usług – dodatkowa moc

Kontraktacja usług IP DSR będzie następowała w wyniku zawarcia i wejścia w życie umów z wykonawcami wyłonionymi w postępowaniu przetargowym prowadzonym w trybie nieograniczonym. Planowane jest pozyskanie do 500 MW mocy zdolności redukcji – oferowanych przez wykonawców dotychczasowych oraz nowych, wyłonionych w postępowaniu przetargowym – w Programie Gwarantowanym oraz dodatkowych mocy redukcji wynikających z ofert sprzedaży składanych przez wykonawców w sposób dynamiczny, poprzez portal sprzedaży w Programie Bieżącym.

Rozbudowa systemów informatycznych

Projektowane są nowe funkcjonalności systemów informatycznych wspierających obsługę systemu usług IP DSR. Ich wdrażanie będzie odbywało się etapowo.

Koncepcja DSR Program Bieżący Uproszczony

PSE planują dalszy rozwój usług redukcji zapotrzebowania na polecenie OSP poprzez stworzenie nowego dobrowolnego programu skierowanego do odbiorców o mocy zamówionej powyżej 300 kW; Programu Bieżącego Uproszczonego (DSR PBU). Program ten zostanie skierowany do wszystkich odbiorców objętych ograniczeniami poboru i dostarczania energii elektrycznej.

Efekty wdrożenia NMRI:

• optymalizacja procesu inwestycyjnego i poprawa jego efektywności, ze szczególnym uwzględnieniem metodycznego zarządzania projektami i portfelem. W 2017 r. PSE dokonały znaczącej redukcji opóźnień projektowych i urealniły terminy realizacji projektów inwestycyjnych;
• zwiększenie transparentności procesu inwestycyjnego i pewności kluczowych interesariuszy co do zarządzania ryzykami w projektach oraz nadzorowania działań wykonawców;
• wprowadzanie ujednoliconych parametrów jakościowych oraz ilościowych umożliwiających ocenę procesów inwestycyjnych;
• implementacja nowoczesnych technologii oraz innowacji procesowych i produktowych (zastosowane nowe narzędzia poprawiają zarządzanie inwestycjami na poziomie czasu realizacji, jakości oraz kosztów);
• budowa organizacji adaptacyjnej oraz innowacyjnej gotowej sprostać najtrudniejszym wyzwaniom występującym w procesie inwestycyjnym.

Wybrane plany działań w ramach inicjatywy NMRI w 2018 r. :

• wdrożenie nowej metodyki zarządzania projektami inwestycyjnymi,
• wdrożenie nowego narzędzia do obsługi i wsparcia procesu inwestycyjnego,
• realizacja projektów doskonalących w obszarach: organizacji i procesów, narzędzi oraz kompetencji i motywacji,
• adaptacja technologii Building Information Modeling w realizowanych projektach,
• ujednolicenie systemów zbierania i przeliczania danych.

01. Gwarant bezpieczeństwa energetycznego
Cel: utrzymanie właściwego poziomu bezpieczeństwa energetycznego w sposób odpowiedzialny wobec społeczeństwa i środowiska

Naszą podstawową, regulowaną działalnością jest wypełnianie obowiązków krajowego operatora systemu przesyłowego. Zarządzamy krajowym systemem elektroenergetycznym, równoważąc zapotrzebowanie na energię elektryczną z produkcją energii ze źródeł wytwórczych dostępnych w KSE.

Bierzemy udział w tworzeniu europejskiego rynku energii elektrycznej oraz aktywnie uczestniczymy w rozwoju inicjatyw globalnych podejmowanych przez operatorów zrzeszonych w ENTSO-E.

Sieć przesyłowa energii elektrycznej musi uwzględniać zmieniające się technologie wytwarzania energii oraz lokalizację źródeł wytwórczych zarówno w Polsce, jak i w Europie. Jesteśmy świadomi wyzwań, którymi są zmiany klimatyczne, środowiskowe i społeczne oraz konieczności dostosowania wszelkich naszych działań do sprostania im.

02. Przykładny inwestor
Cel: pozyskanie przychylności otoczenia inwestycyjnego

Planujemy i realizujemy inwestycje w sieć przesyłową na terenie całego kraju. Jest to warunek podstawowy zapewnienia ciągłości funkcjonowania i niezawodnej pracy systemu przesyłowego oraz utrzymania bezpieczeństwa energetycznego kraju. Niezależnie od rodzaju wpływu naszej działalności na otoczenie zawsze wsłuchujemy się w potrzeby i oczekiwania wszystkich zainteresowanych stron.

Najwyższa staranność w prowadzeniu zadań inwestycyjnych ma zapewnić, że wartości środowiska przyrodniczego pozostaną dostępne dla przyszłych pokoleń, a inwestycje będą realizowane przy akceptacji społeczności lokalnych, w sposób niekolidujący z szeroko rozumianym interesem społecznym.

03. Odpowiedzialny pracodawca
Cel: zapewnienie pracownikom możliwości rozwoju zawodowego oraz zbudowanie kultury korporacyjnej w oparciu o przyjęte wartości

Pracownicy PSE – ich wiedza i zaangażowanie – są fundamentem sukcesu i trwałego rozwoju firmy. Koncentrujemy się na zapewnieniu naszej spółce wysokiej klasy specjalistów, którzy realizując misję i cele strategiczne firmy, budują jej wysoką wartość rynkową. Oferujemy bezpieczne i przyjazne środowisko pracy. Stawiamy na odpowiedzialność, profesjonalizm i zaangażowanie.

04. Wiarygodny partner
Cel: dbałość o transparentność działań i etykę postępowania wobec partnerów

Istotną wagę przywiązujemy do sposobu, w jaki budujemy relacje z naszymi partnerami. Odgrywamy w sektorze elektroenergetycznym rolę wiodącą, przekładającą się na podejmowanie odpowiedzialnych decyzji i działań w stosunku do pozostałych uczestników rynku energii elektrycznej w Polsce.

Dążymy do stworzenia zrównoważonej przyszłości dla wszystkich naszych interesariuszy wewnętrznych i zewnętrznych. Duże znaczenie ma dla nas transparentność i rzetelność, równoprawne traktowanie wszystkich uczestników rynku, zapobieganie korupcji w kontekście przejrzystych i skutecznych procedur postępowania, jak również w ramach własnych procedur oraz procesów współpracy z innymi uczestnikami rynku energii elektrycznej.

05. Ekspert w branży
Cel: zbudowanie i utrzymanie wizerunku OSP jako eksperta na kluczowych forach ustawodawczych i opiniotwórczych

Dzięki kompetencjom i doświadczeniu naszych pracowników jesteśmy postrzegani jako partner do współpracy z organami ustawodawczymi, jednostkami administracji państwowej i samorządowej, a także z jednostkami naukowymi i organizacjami branżowymi.

Bierzemy aktywny udział w tworzeniu prawa. Dbamy o rozwój rynku energii elektrycznej i jego transparentność.